Rrezet ultravjollcë, shkaktari numër një i kancerit të lëkur

Lëkura është shtresa e jashtme e indeve që formon një mbulesë mbi trupin. Ajo është organi më i madh dhe një nga më të rëndësishmit. Lëkura na mbron nga traumat, goditjet, rrezatimet etj. Ky organ ka funksion termorregullues e frymëmarrës, deri diku. Gjithashtu, lëkura depoziton yndyrnat, vitaminat e ujin. Në lëkurën e njeriut ka Koenzimë Q. Koenzima Q kap radikalet e lira. Radikalet e lira janë një rrezik për vargjet e ADN-së. Mirëpo kjo koenzimë pakësohet me ritme të shpejta në moshë të thyer.
Kanceri i lëkurës
Nga vjen kanceri i lëkurës? Shkaktar kryesor mendohet se janë rrezet ultraviolet (përtej vjollcës). Gjithashtu vjen nga rrezatimet jonizuese (rrezet X, rrezet Gama etj). Agjentet kimike: Hidrokarburet, kripërat inorganike të arsenikut e shumë substanca kimike më të “dobëta”, nga kontakti i përditshëm a i vazhdueshëm me to. Faktori i trashëgimisë tregon se shpeshtësia e hasjes së tyre është më e lartë te familjet me njq a më shumë persona me këtë lloj kanceri. Po ashtu këtu futen dhe një grup sëmundjesh të cilat e rrisin prirjen e organizmit tonë për kancer, p.sh kserodermia pigmentoze, albinizmi etj. Në rastet kur sistemi imunitar, mbrojtës, është i dobët qelizat kanceroze zhvillohen më “lirisht”.
Dy tipet e kancerit të lëkurës
Lëkura ka dy shtresa Epiderma dhe Derma. Shtresa e parë, e jashtmja, ka tri lloj qelizash: Bazale, Skuamoze dhe të sheshta, si luspa, dhe Melanocitet. Këto duhen për të shpjeguar disa tipe kanceresh në lëkurë. Pasi ato klasifikohen në varësi të qelizave ku ato prekin, dy tipet më të hasura janë: Karcinoma Bazoqelizore, e cila është më e përhapura (mbi 80 %) e rrallë lëshojnë metastaza. Duket si e tejdukshme, me enë gjaku e pika (pigmenti melanine), e butë në prekje e jo e dhimbshme. Kanë si formë nyjesh që formojnë kore, e për pasojë i sëmuri kujton se po shërohen, pra do ikin vetë. Të lëna pa trajtim ato depërtojnë dhe në pjesët nën lëkurë. Diagnoza bëhet nga biopsia. Tipi i dytë i shfaqjes së kancerit të lëkurës është Karcinoma Spinoqelizore. Fillon nga epiderma (si e para) por preken qelizat Skuamoze. E fortë në prekje, në formë pllake me ngjyrë të kuqe e luspa-luspa në sipërfaqe. Vjen dhe nga dëmtimet para-kanceroze, si djegiet e përsëritshme e të bëra kore, e quajtur në mjekësi Cikatrice, e nga inflamacionet e dëmtimet e përsëritura të lëkurës. Kthimi i këtij lloji në tumor malinj është tepër i rrallë, por ne nuk mund t’ia lëmë “shansit” këtë problem e mjekimi më i mirë është heqja. Disa nga këto fillojnë në cipat mukoze, si në gojë, nga djegiet, duhani, çibuku, ulcerat kronike, dhe kanë prirje për metastaza.
Mjekimi
Mjekimi për tipin e parë të kancerit të lëkurës, Karcinimen Bazoqelizore, bëhet në varësi të madhësisë, llojit, lokalizimit e thellësisë së kancerit. Hiqen me mjete a teknika të ndryshme. Trajtohen me rreze X, me kimioterapi lokale etj. Rrallë, e lënë pas dore për një kohë tepër të gjatë, sjell rrezik për jetën. Mjekimi i tipit të dytë, Karcinomq Spinoqelizore, është i njëjtë me atë të tipit I, pra preferohet heqja kirurgjikale. Por duhet pasur kujdes sepse kanceret e lëkurës nuk janë të “padëmshëm” apo kaq thjesht të kurueshëm.

Si ta shmangim rrezikun e shfaqjes së kancerit të lëkurës:

1- Eliminoni sa më shumë ekspozimin e rrezeve ultra vjollcë, sidomos në orët më të nxehta të ditës.
2- Evitoni djegiet nga dielli.
3- Përdorini kapele për të mbrojtur fytyrën e cila është e ekspozuar si në verë edhe në dimër nga dielli.
4- Përdorni veshje dhe rroba mbrojtëse (mëngë të gjata, pantallona të gjata) kur e dini që do të qëndroni shumë në
diell.
5- Përdorini aparatura që u ndihmojnë të nxiheni me rreze artificiale, që bllokojnë si rrezet UVA dhe ato UVB.

Melanoma, përhapja dhe kurimi
Melanoma ka fazat e saj të përhapjes. Në fillesat e saj, ajo është në fazën e përhapjes, pra të prekjes së strukturave nën lëkurë. Më pas melanoma prek të gjithë strukturat nën lëkurë e përhapet akoma më tej. Në fazat e fundit melanoma ka lëshuar metastaza. Kjo është një paraqitje e jo një klasifikim mjekësor. Mjekimi i Melanomës malinje të lëkurës realizohet më ndërhyrje kirurgjikale. Në varësi të nivelit, pra shtresës që ka prekur, jepet dhe trajtimi mjekësor. Tumoret e lëkurës janë në përgjithësi të trajtueshme e kurimi i tyre realizohet me rezultat të lartë, sepse ajo mund të dallohet me sy. Megjithëse kanceret e lëkurës janë të pashoqëruar me dhimbje e diktohen pasi janë zhvilluar në lëkurë kemi avantazhin se i shohim me sy të lirë.

Nishanet e zakonshme në lëkurë
Nishanet kanë formë të rregullt. Ato kufizohen në mënyrë të njëjtë nga të gjitha anët me lëkurën. Janë një ose dyngjyrëshe të cilat janë shpërndarë në mënyrë të rregullt. Nishanet janë më të vegjël se 5 mm në diametër. Ato rriten me rritjen e njeriut e pastaj mbeten të pandryshueshme. Personat që heqin më keq se të tjerët nga rrezet e diellit, janë ata të cilët kanë lëkurë tepër të bardhë dhe me shumë prenka dhe nishane. Për t’u mbrojtur nga rrezet e këqija të diellit duhet përdorur krem me filtër mbrojtës ndaj diellit. Një krem mbrojtës ndaj diellit duhet të mbrojë qoftë nga rrezet ultravioletë A po ashtu edhe ato B, si dhe duhet t’i qëndrojë ujit. Kremi duhet zgjedhur në varësi nga pigmenti mbrojtës melanin që ndodhet në lëkurë. Përpara se lëkura të mësohet me diellin, ajo ka nevojë për një faktor të lartë mbrojtës ndaj tij.

Kujdesi i nevojshëm për lëkurën
Njeriu duhet që ta pastrojë lëkurën e vet, jo vetëm nga dëmtuesit e jashtëm, por gjithashtu edhe nga zbokthi, stërpikët e urinës dhe djersa. Djemtë duhet që lëkurën e organit gjenital ta përvjelin prapa dhe të largojnë të gjithë mbeturinat përmes shpëlarjes. Nuk duhet tejkaluar masa e higjienës trupore si deri në përdorimin e mjeteve dizinfektuese kur nuk është nevoja, pasi këto apo qoftë edhe vetë larja e përditshme e trupit dobësojnë fuqinë mbrojtëse të tij duke sjellë pasoja si tharje dhe plasaritje të lëkurës, si dhe krijimin e ekzemës . Kjo i hap rrugën mikrobeve të dëmshme të përhapen. Në këtë mënyrë njeriu padashur arrin të bëjë të kundërtën e domethënies me higjienën trupore, e cila është mbrojtja ndaj sëmundjeve.

Mikrobet, shkak për formimin e zbokthit
Në sipërfaqen e jashtme të lëkurës së një njeriu të vetëm ka aq mikrobe sa ka njerëz në tërë botën. Pjesa më e madhe e të rriturve në lëkurë kanë kërpudhën e quajtur Pityrisporum ovale. Kur kjo kërpudhë ndodhet në sasi të mëdha ose kur njeriu është tepër i ndjeshëm ndaj saj lëkura kundërvepron duke krijuar zbokth në tabanin e flokëve. Kur ulet sasia e kësaj kërpudhe në lëkurë pushon edhe krijimi i zbokthit. Lëkura e tabanit të flokëve, ashtu si edhe tërë lëkura e trupit të njeriut në përgjithësi, ripërtërihet përgjatë shkëputjes së qelizave të jashtme në leskra të vogla, shpeshherë të padukshme, të thata e të bardha. Vetëm kur këto leskra bëhen të dukshme kemi të bëjmë me zbokth. Zbokthi mund të jetë i bashkuar me lëkurën e thatë ose të yndyrtë të tabanit të flokëve.