Pankreasi ėshtė njė gjėndėr e gjendur nė bark, e cila lėshon njė lėng tretės (lėngun pankreasor) nė zorrėn dymbėdhjetėgishtore pėrmes njė ose mė shume tubėzave. Pankreasi prodhon edhe disa hormone tė rėndėsishme, duke pėrfshirė edhe insulinėn. Kjo gjėndėr ėshtė njė organ nė formė pyke me gjatėsi rreth 14-20 cm, gjerėsi 4 cm, shpesh 1,5 - 2cm dhe 65 - 80 gr. i rėndė (tek gratė peshon pak mė lehtė) dhe ka ngjyrė tė kuqėrremtė ose tė pėrhirtė kur ėshtė nė fazėn e veprimtarisė sė dendur prodhuese. Ajo gjendet pas shtyllės kurrizore. Pėr shkak tė vendosjes sė thellė, pankreasi nuk ėshtė lehtėsisht i kapshėm nga vėzhgimet mjekėsore dhe sėmundjet e tij janė nė pėrgjithėsi tė rėnda dhe tė vėshtira. Sėmundjet mė tė shpeshta janė: Pankreatit i thjeshtė, nekrotik ose hemorragjik, tumoret, cistet, diabeti dhe gurėt nė veshka, tėmth etj.
Faktorėt qė ndikojnė nė shfaqjen e pankreasit
Ky ves i cili ėshtė shkaktar i njė vargu tė gjerė sėmundjesh duke filluar qė nga aparati tretės, mėlēia, dėmton shumė rėndė edhe pankreasin. Nė mėlēi alkooli i konsumuar shkakton dėmtime tė qelizave hepatike, dėmtim qė progreson nė kohė dhe qė varet nga doza e konsumuar pėr ditė dhe nga veēoritė fiziologjike tė individit. Kėshtu ėshtė vėrtetuar se sasia e rrezikshme e alkoolit ėshtė ajo prej 20-40 gr. alkooli etilik, alkooli qė pėrmban pije dehėse, ndėrsa pėrdorimi 100-150 gr. alkool nė ditė, ēon brenda njė periudhe 10-vjeēare nė cerozė. Nga ana tjetėr ėshtė vėrtetuar edhe shkencėrisht se pėr shkak tė fiziologjisė femrat dėmtohen shumė mė shpejt se meshkujt pėr tė njėjtėn sasi alkooli tė konsumuar. Njerėzit qė pinė prej vitesh alkool, qė nuk ndjejnė asgjė, papritur njė ditė gjenden para njė fakti tė hidhur, mėlēia e tyre ka marrė fund, ėshtė kthyer nė njė mėlēi cerotike ose kanė shqetėsime tė lehta qė nuk ia vėnė veshin deri nė momentin qė vdesin. Edhe pankreasi pėson dėmtime nga alkooli. Pėrdorimi i zgjatur i alkoolit e dėmton nė mėnyrė kronike pankreasin deri nė atė shkallė sa ai nuk arrin tė sekretojė sasinė e duhur tė enzimave pėr tė kryer tė plotė procesin e tretjes sė ushqimeve. Ėshtė vėrtetuar se konsumimi i 20-50 gr. alkool etilik (rreth 100 ml raki) nė ditė predispozon pėr dėmtime, ndėrsa pirja e 100 gr. alkool etilik ose mbi dopio raki (200ml) apo 2 litra birrė pėr njė periudhė 6-12 vjet jep nė mėnyrė tė sigurt dėmtime tė pankreasit. Konsumimi pėr njė kohė tė shkurtėr i njė sasie tė madhe pijesh alkoolike rrezikon pėr pankretit akut qė mund tė ēojė deri nė rrezikimin e jetės sė personit nė fjalė.
Mbipesha
Ėshtė provuar se obeziteti ėshtė pėrgjegjės nė 57 pėr qind tė rasteve, tek personat qė kanė probleme me pankreasin. Veēanėrisht nxitėse ėshtė dhjami qė akumulohet nė nivelin e abdomenit. Mekanizmi qė ēon tek sėmundja lidhet me fenomenin e quajtur rezistenca ndaj insulinės, nė kushte normale insulina transporton glukozėn brenda qelizave ku pėrdoret pėr tė prodhuar energji. Me rritjen e peshės qelizat fillojnė ti rezistojnė kėtij veprimi dhe glukoza nuk arrin tė futet nė gjak. Sheqeri qė mbetet nė qarkullim stimulon pankreasin tė prodhojė mė shumė insulinė pėr tė pėrballuar pėrkeqėsimin e metabolizmit, deri nė ezaurimin e qelizave pankreatike dhe shkakton diabetin e tipit 2. Ulja nė peshė mund tė ēojė me shpejtėsi nė njė sprapsje tė sėmundjes dhe kėshtu shmang pėrdorimin e ilaēeve.
Kėshilla si tė mbrohemi nga shfaqja e pankreasit
1- Pėrdorimi i alkoolit ėshtė njė ndėr faktorėt kryesorė pėr
dėmtimin e pankreasit.
2- Mbipesha shkakton gjithmonė ērregullime nė organizėm dhe dėmtime tė pankreasit.
3- Daunil (i njohur nė Shqipėri) ėshtė ilaēi qė stimulon
pankreasin duke rritur nė kėtė mėnyrė sasinė e insulinės qė derdhet nė gjak.
4- Prej dėmtimit tė pankreasit shkaktohen sėmundje si: Pankreatit
i thjeshtė, nekrotik ose hemorragjik, tumoret, cistet, diabeti dhe gurėt nė veshka, tėmth etj.